آوازِ درون

نوبه‌نو می‌شوی، هر لحظه.

هر دم، این تو نیست و تو این نیستی.

پس با من‌های متکثر طرفی. 

پسِ این من‌ها، من واحدی است: من در لحظه.

«من در لحظه» می‌تواند روی دوش من‌های قبلی بنشیند

یا دست‌کم یک سروگردن بلندتر باشد.

به رقابت خودت می‌روی.

بد دردی است این «بی‌ثباتی»، ارباب. دردی است که هر سوءاستفاده‌ای مقابلش هیچ است. گنده نمی‌گویم سر جدت. همین یک قلم را جواب بده تا روشنت کنم: زشت باوفا بهتر است یا زیبای بی‌وفا؟ ملتفتی؟ حکایت، همین است. برنده‌ها همیشه برده‌اند: از مال مردم تا آبروی دین، همه را یکجا، آب خنکی هم رویش. آخرت کجا بود؟ اما بازنده‌تر از این‌ها هم مگر داریم؟ نداریم ارباب سر جدت. این‌ها بد می‌بازند. این خط، این هم شیر، نه، نشان. حواس نمی‌گذارند که.

می‌گفتم ارباب، بی‌ثباتی است که کمر خلق‌الله را شکسته. آب نمی‌توانی بخوری. بخوری هم خوش از گلویت نمی‌رود پایین. چرا؟ چون وسط جرعۀ اول و دوم، یَک قانونی تصویب می‌کنند که چهار چرخت هوا می‌شود. یا مثلاً یکهو همه‌چیز سه‌سوته سه برابر می‌شود. مملکت آنچنان سریع زیروزبر می‌شود که تا به خودت بیایی، می‌بینی تشتکتت پریده ارباب. طفلکی احمد را یادت هست؟ داشت پول جمع می‌کرد یکی از همین لگن‌ها بگیرد و بنشیند پشتش به مسافرکشی. مادرمرده دیگر باید برود سراغ موتور. همین هم دیر بجنبد از کفَش رفته. می‌گویی نه؟ نگاه کن.

دوست ندارم خواب کسی را بپرانم. قبلاً دوست داشتم؛ اما مدت‌هاست دست برداشته‌ام از این کار. به این نتیجه رسیده‌ام که آدمِ خوابیده کم‌خطرتر است تا بیدارِ بدخواب. بدخواب، بدعنق می‌شود. حالا بیا و درستش کن. یکباره حالی‌به‌حالی می‌شود. این دفعه لایعقل‌تر، می‌زند همه‌چیز را به‌هم می‌ریزد. مگر مریضم؟

جای شکرش باقی است که شرط «احتمال تأثیر» برقرار است. بدبینی‌ام هم باعث می‌شود این احتمال به صفر میل کند. اگر این‌طور نبود که چیزی باقی نمی‌ماند از وجودم. همه‌اش خرج بندکردن به این‌وآن می‌شد. خستگی‌اش می‌ماند و جای زخم‌هایش می‌سوخت. چه کاری است؟ به‌قول آن فرزانه، «مگر دیوانه‌ام؟»

در آستانۀ به‌دنیاآمدن فرزندم، به این آیه برخوردم: «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّـهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ»؛ یعنی «بدانید اموال و اولادتان مایۀ آزمایش شمایند. [مبادا به‌خاطر آن‌ها به خدا و پیامبر خیانت کنید؛ چون‌که] پاداش بزرگ پیش خداست.» (ترجمه از اینجا)

امروز ترجمان لطیفی از این آیه را دوستی نازنین در قالب توصیه‌ای برایم نوشت.

یکم. همزه شخصیت دارد. مثل «ی» شل و وارفته نیست. انگار جدی‌تر تلفظ می‌شود. نمی‌شود موقع تلفظ، نادیده‌اش گرفت. نمی‌شود با حرف قبل یا بعد، یکجا تلفظش کرد. خلاصه اینکه یک سروگردن که چه عرض کنم، چند سروگردن از «ی» بلندتر است. شاید سر همین چیزها بود که پدرم از همان اوایلِ سواددار شدنم، تأکید می‌کرد فامیلی‌مان را با همزه بنویسم نه با «ی». من هم که طبق معمول چموشی می‌کردم. به‌خرجم نمی‌رفت. آخر معلممان گفته بود «پاییز» و «آیینه» و کلمات مشابهِ دیگر را همین‌طوری بنویسیم، نه با همزه. اقتدار معلم‌ها آن وقت‌ها خیلی زیاد بود. شاید هم پدر می‌دید ارزش کلنجاررفتن ندارد.

نعيب زماننا والعيب فينا

وما لزماننا عيبٌ سوانا

عیب از ماست؛ اما به روزگارِ خود خرده می‌گیریم؛

حال‌آنکه روزگار تنها یک عیب دارد و آن ماییم.

دیروز بالاخره موضوع تحقیقِ جایگزین سربازی مشخص شد. خودمانی‌اش می‌شود این: «حقوق مالکیت فکری در ج.ا.ایران؛ چیستی، چرایی و چگونگی». ماهیت تحقیق، پیش و بیش از اینکه حقوقی باشد، سیاست‌گذارانه است و در لایه‌های عمیق‌تر، رنگ‌وبویی فلسفی می‌گیرد. استادراهنمای اهل‌دقت و خوش‌فکری دارم که مسائل را خیلی خوب، تبیین فلسفی می‌کند. تقریباً یک ماهی است که دارم دربارۀ این موضوع می‌خوانم و فکر و گفت‌وگو می‌کنم.

اوصاف پارسایان، عبدالکریم سروش، ص۴۳۲و۴۳۳.

سکوتْ دیگران را می‌آزارد؛ اما پارسایان را نه. إن صَمَتَ لَمْ‌يَغُمُّه صَمتُه. ناپارسایان عموماً از سکوت می‌گریزند: یا باید فیلمی نگاه کنند یا به دوستی تلفن بزنند یا کتابی بخوانند و یا باید با کسی به‌سخن بنشینند؛ یعنی باید به‌نوعی خود را سرگرم کنند. تنها چیزی که آنان را سرگرم نمی‌کند و مشغول نمی‌دارد و خوش نمی‌آید، «خود» آنان‌اند.

متن زیر را فیدیبو با ایمیل فرستاده است.

«از لیست پرطرف‌دارترین کتاب‌های فیدیبو غافل نشوید؛‌ چون

• فیدیبویی‌ها بهترین کتاب‌خوان‌های دنیا هستند
• فیدیبویی‌ها خوش‌‌سلیقه‌ترین کتاب‌خوان‌های دنیا هستند
• فیدیبویی‌ها کتاب‌شناس‌ هستند...»

سه گزاره که هیچ‌یک قابل‌اثبات نیست. نمی‌دانم حقۀ «ترین‌ها» تا کی قرار است به کار تبلیغاتچی‌ها بیاید.

کتابِ خریدنی را باید خرید. با «بعداً» و «پول ندارم» و «تو کتابخونه پیداش می‌کنم» چیزی حل نمی‌شود. می‌شود حکایت من که کتاب ویرایش از زبان ویراستاران را از نمایشگاه کتاب نخریدم و بعد، مجبور شدم از باغ کتاب بخرم. این از این.

دیشب نشسته بودم به خواندن کتاب. چشمم خورد به نامی که برایش لقب «افسانه‌ای» آمده بود: مکس پرکینز افسانه‌ای. کنجکاو شدم بدانم کیست.